Girls Gone International 🇳🇱 თამარ ჟუჟუნაძე

საქართველოში  თავისუფალი უნივერსიტეტის სამართლის სკოლა დაამთავრა და სწავლა  ნიდერლანდებში, როტერდამის უნივერსიტეტის სამეწარმეო და საკორპორაციო სამართლის სამაგისტრო პროგრამაზე გააგრძელა. სწავლის პერიოდში ჩართული იყო ბევრ პროექტში, მათ შორის, საერთაშორისო იმიტირებულ სასამართლო პროცესებში, სტაჟირებებსა და სამართლის კლინიკაში.

მისთვის, როგორც კორპორაციული იურისტის საერთაშორისო გამოცდილების უმეტესი ნაწილი უკავშირდება მკაცრად რეგულირებულ საფინანსო სექტორს (ნიდერლანდებში). თუმცა, საქართველოში ჰქონდა შესაძლებლობა ემუშავა საჯარო სექტორში,  ინფრასტრუქტურულ და მდგრადი განვითარების საინვესტიციო პროექტებზე.

ამჟამად,  საფინანსო სექტორშია დასაქმებული. კერძოდ, იურისტის პოზიციაზე საერთაშორისო საინვესტიციო ფონდ ILX Fund–ში. ამსტერდამში, რომელიც ისეთ საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებთან ერთად, როგორებიცაა EBRD, ADB, IFC, FMO და ა.შ.,  ახორციელებს ინვესტიციებს განვითარებად ქვეყნებში ოთხი ძირითადი მიმართულებით: კლიმატის დაფინანსება (Climate Finance), მათ შორის, განახლებადი ენერგია, მდგრადი ინფრასტრუქტურა, ინკლუზიური დაფინანსება, და სოფლის მეურნეობა. თამარ ჟუჟუნაძე  ამ ფონდის იურიდიული პროცესების გამართულობას და კანონთან შესაბამისობას უზრუნველყოფს.

მუშაობის პარალელურად, თამარი Executive MBA (ბიზნესის ადმინისტრირების) პროგრამაზე სწავლობს ამსტერდამის უნივერსიტეტში.

თამარ, რამ  განსაზღვრა შენი პროფესიული არჩევანი?

სწავლის პერიოდში შეძენილმა გამოცდილებამ დამარწმუნა, რომ კორპორაციული სამართლის მიმართულება ჩემთვის ყველაზე საინტერესოა.

კორპორაცია და კომერციული სივრცე არის ინოვაციების ეპიცენტრი, სადაც მუდმივად იგრძნობა პროგრესი, და შესაბამისად, სამართლებრივი ჩარჩო და რეგულაციები ვითარდება მზარდ ინოვაციურ, თუ ტექნოლოგიურ პროცესებთან ერთად. ეს განსაკუთრებით ეხება ჩვენს ფინანსურ (Impact Investment) სექტორს, სადაც მდგრადი განვითარების და საფინანსო რეგულაციები ყოველდღიურად უფრო და უფრო მეტ გამჭვირვალობას და კანონთან შესაბამისობას მოითხოვს, რასაც ემატება ციფრული უსაფრთხოების რეგულაციები, რომლებიც რეგულირებულ საფინანსო სექტორს კიდევ უფრო მეტ ჩარჩოს უწესებს.

კორპორაციული იურისტის მთავარი გამოწვევაა მუდმივ ცვლილებებთან ადაპტაცია და სამართლებრივი ნორმების იმგვარი ინტერპრეტაცია, რომლის საშუალებითაც, მაქსიმალურად მიიღწევა კომერციული, თუ სხვა სტრატეგიული მიზანი.

ეს პროცესი მომწონს, რადგან მუდმივად მიწევს დავიცვა ბალანსი: ბიზნესის განვითარება წარმოუდგენელია სწორი სამართლებრივი ჩარჩოს გარეშე, თუმცა, სამართალი არ უნდა იქცეს ინოვაციისა და მდგრადი განვითარების შემაფერხებელ გარემოებად.

შენი აზრით, რა არის ის, რითაც  გამოირჩევი სხვა შენი საერთაშორისო გამოცდილების მქონე  კოლეგებისგან? რას აკეთებ განსხვავებულად? რატომ შეაჩერეს ჰოლანდიელებმა  ქართველ გოგოზე არჩევანი?

ვფიქრობ, ამ სფეროში მხოლოდ სამართლებრივი ცოდნა და უნარები საკმარისი არ არის.

მნიშვნელოვანია, გჯეროდეს იმ კომერციული, თუ სტრატეგიული მიზნების, რომლებსაც ემსახურები, და  მიგაჩნდეს, რომ შენი გუნდის სხვადასხვა პროფესიის მქონე წევრებთან ერთად ქმნი ღირებულ პროდუქტს, რომელიც ცვლის და აუმჯობესებს ადამიანების ყოველდღიურობას.

მე საქართველოდან ვარ, შესაბამისად, კარგად ვიცი, რას ნიშნავს ჩვენთვის  და  ჩვენი მსგავსი ქვეყნებისთვის (ეკონომიკური კუთხით) თითოეული ინვესტიცია, რომელსაც ჩვენ ვახორციელებთ ამ ქვეყნების განვითარებისთვის. ამ საჭიროებების ცოდნა მეხმარება,  უკეთ გავითავისო, რამდენად მნიშვნელოვანია ინვესტიციების ამ მიმართულებით მობილიზაცია.

ამის გარდა, ჩემთვის სამართლებრივი ნორმები არის ერთ-ერთი ინსტრუმენტი, რომლის საშუალებითაც მიიღწევა კომერციული და სტრატეგიული მიზანი. შესაბამისად, ჩემთვის კანონთან შესაბამისობა არის არა თვითმიზანი, არამედ ბიზნესის მართვის სამართლებრივი და ეთიკური გზა. ამიტომ, ყოველთვის ვცდილობ, ჩემი საქმის შესრულებისას, გავითვალისწინო კომპანიის სტრატეგია, რომ სამართლებრივმა ჩარჩომ კი არ შეაფერხოს, არამედ გააუმჯობესოს საოპერაციო, ტექნოლოგიური, თუ კომერციული პროცესები და შეამციროს რისკები.

როგორია შენი მუშაობის სპეციფიკა, რიტმი?

ვცდილობ, ყველა კომერციულ პროცესში, თუ პროექტში თავიდანვე ვიყო ჩართული, რადგან ადრეულ ეტაპზე განვსაზღვრო და შევამცირო სამართლებრივი რისკები.

ამას გარდა, აქტიურად ვიყენებ პროექტების მენეჯმენტის პრინციპებს, რაც მეხმარება საქმის სწორად მართვაში, რომ არ გადავუხვიო სტრატეგიულ მიზანს და დრო ოპტიმალურად გამოვიყენო.

ასევე, ყოველდღიურად ვამოწმებ საკანონმდებლო სიახლეებს, ნიდერლანდების, და ხშირად, ევროკავშირის ფარგლებში ყველა იმ მიმართულებით, რომელიც ჩვენს ბიზნეს ეხება. თვალს ვადევნებ პოლიტიკურ და ეკონომიკურ პროცესებს განვითარებადი ეკონომიკის ქვეყნებში, რადგან ამას პირდაპირი გავლენა აქვს ჩვენს საინვესტიციო სტრატეგიაზე. ამას გარდა, ვცდილობ საქმის კურსში ვიყო იმ პოლიტიკური პროცესების, რომელიც მხარს უჭერს ევროპული და მსოფლიო კაპიტალის მობილიზებას განვითარებად ქვეყნებში.

რა არის შენი  საქმიანობის ყველაზე დიდი სირთულე?

როგორც აღვნიშნე, ჩვენ ფინანსურ სექტორში რეგულაციები და სტანდარტები განსაკუთრებით სწრაფად იცვლება და მოითხოვს უპრეცედენტო გამჭვირვალობას. ერთ-ერთი გამოწვევაა, რომ ვიყო ამ პროცესებთან ახლოს და შევამცირო ჩვენი საინვესტიციო და საოპერაციო რისკები.

მეორე სამართლებრივი გამოწვევა არის რისკები, რომლებიც თან ახლავს განვითარებად  ქვეყნებში ინვესტიციას, რადგან ეს სცდება ევროკავშირის იურისდიქციას და ამდენად, კანონთან შესაბამისობის სტანდარტები განსხვავებულია.

ეს ორი გამოწვევა კი ალბათ ქმნის პირადად ჩემთვის მთავარ სირთულეს, რომ შევძლო საინვესტიციო და საოპერაციო გუნდის სამართლებრივი მხარდაჭერა ისე, რომ სამართლებრივი ჩარჩო მათთვის შემაფერხებელი გარემოება არ გახდეს.

მიუხედავად სირთულეებისა, თითოეული ჩვენ მიერ განხორციელებული ინვესტიცია განვითარებადი ქვეყნების მხარდასაჭერად ჩემთვის არის მოტივაცია, რომ შემართებით გავაგრძელო ჩემი საქმე.

რამდენად დაცულია გენდერული ბალანსი იმ კომპანიაში სადაც მუშაობ ახლა?

ჩვენს კომპანიაში დაცულია გენდერული ბალანსი. ჩვენი დირექტორთა საბჭოს ორი მესამედი ქალების სასარგებლოდ არის დაკომპლექტებული. ამ მხრივ, არასოდეს მიგრძნია უთანასწორობა.

რამდენად მნიშვნელოვანია დროის მენეჯმენტი? იყო თუ არა რთული ერთ-ერთ  ყველაზე  „დაგეგმილი“ ქვეყნის წესებთან თანაცხოვრების დაწყება? რა გხიბლავს ჰოლანდიაში? საქართველოში?

დროის სწორი მენეჯმენტის გარეშე შეუძლებელია ჩემს საქმეში წარმატებით მოღვაწეობა.

ჩემი კალენდრის სულ მცირე შემდეგი 3 თვე წინასწარ მაქვს გაწერილი, რომელიც ასევე მოიცავს დროს, დაუგეგმავი საჭიროებებისთვის. ჩემი კალენდარი გამჭვირვალეა ჩემი თანამშრომლებისთვის. მაგალითად, თუ ხელშეკრულებაზე ვმუშაობ დღის კონკრეტულ მონაკვეთში, ეს ნიშნავს, რომ მხოლოდ გადაუდებელ შემთხვევაში შევძლებ დაუგეგმავ შეხვედრაზე დასწრებას. სამუშაო დღის დაახლოებით ნახევარი გამოყოფილი მაქვს შიდა და გარე შეხვედრებისთვის, ხოლო დარჩენილ დროს სამუშაოს შესრულებას ვუთმობ. კვირაში ორი საღამო გათვალისწინებული მაქვს ლექციებისთვის.

ჩვენი ფონდი დაკომპლექტებულია საერთაშორისო პერსონალით,  ამიტომ არ არის სტანდარტული ჰოლანდიური სამუშაო გარემო. მე მაქვს შესაძლებლობა ვიმუშაო იმ კულტურის და ჩვევების გათვალისწინებით, რომელიც ჩემს ხასიათთან არის ახლოს. ჩემი ქართული იდენტობა ჩემი პროფესიული ცხოვრების და ეთიკის განუყოფელი ნაწილია და ამით ძალიან ვამაყობ. სამსახურებრივ ურთიერთობებში ძალიან მომწონს ისეთი ქართული მიდგომები, როგორიც არის მოქნილობა დაუგეგმავ სიტუაციებში, ცვლილებებთან მარტივად ადაპტაცია, იუმორი (განსაკუთრებით სირთულეებთან გამკლავებაში), მეგობრული და სოციალური კავშირებით სამსახურებრივი ურთიერთობების გამყარება და ა.შ. ამ ღირებულებებს თუ შევაზავებთ ევროპულ დისციპლინასთან და მკაცრ სამუშაო ეთიკასთან, ვფიქრობ, საუკეთესო გარემო შეიქმნება.

საერთაშორისო გარემოში მუშაობა ითვალისწინებს კულტურულ ეკლექტიკას. მე ვცდილობ ჩემი კულტურა გავაცნო ჩემს უცხოელ თანამშრომლებს და ამავე დროს, მათი კულტურული ჩვეულებებიდანაც ბევრს ვსწავლობ.

რომ შეგეძლოს დროის უკან დაბრუნება, რას შეცვლიდი  და რატომ?

მადლობელი ვარ ყველა შესაძლებლობის და წინააღმდეგობის და არაფერს შევცვლიდი, მით უმეტეს, რომ ეს შეუძლებელია.

რას ნიშნავს შენთვის  წარმატება და რა არის საჭირო დღეს, ცხოვრების უკიდეგანოდ აჩქარებულ ტემპში, წარმატების მისაღწევად?

წარმატება არის დასახული მიზნის თავდაუზოგავი შრომით მიღწევა, რომელსაც მოაქვს სარგებელი, როგორც პიროვნების განვითარებისთვის, ასევე სხვა ადამიანებისთვის.

დღეს წარმატების მისაღწევად მთავარია იდენტობის შენარჩუნება და საკუთარი მიზნების, იდეებისა თუ იდეალების ერთგულება. გლობალიზაციისა და გაციფრულების ეპოქაში დიდია კონკურენცია. ტექნოლოგიები ადამიანურ რესურსს აქტიურად ანაცვლებენ და ამ გარემოში წარმატების მისაღწევად ადამიანებს კიდე უფრო მეტი შემოქმედებითობა და ინდივიდუალიზმი მოეთხოვებათ.

კონკურენციას თან ახლავს, უამრავი დაბრკოლება, რომელთან გამკლავებასაც სჭირდება საკუთარი თავის კარგად შეცნობა, საკუთარი ძლიერი და სუსტი მხარეების ცოდნა, ინდივიდუალიზმი (authentic self), გონებრივი და ფიზიკური გამძლეობა, წარუმატებლობისთვის მუდმივი მზადყოფნა, თუმცა ოპტიმიზმი, გაუმჯობესებისთვის თავდაუზოგავი შრომა და, რაც ყველაზე მთავარია, რწმენა, რომ არსებობს ჭეშმარიტი სიკეთეები, მათ შორის სამართლიანობა, რომელიც გვარწმუნებს, რომ შრომას და კარგ განზრახვებს ყოველთვის მოაქვს სასურველი შედეგი.

„არა“ როგორც დაბრკოლება თუ „არა“ როგორც შესაძლებლობა?

„არა“ ნიშნავს შესაძლებლობად გარდაქმნილ წინააღმდეგობას.

„არა“ მხოლოდ მაშინ შეიძლება იყოს დაბრკოლება, თუ მას ჩვენ ამის უფლებას მივცემთ. მიზნისკენ სწრაფვას და რწმენას, გამოუვალ ვითარებაშიც შეუძლია გვაპოვნინოს გზა, რომელიც ამ მიზნამდე მიგვიყვანს.

საერთაშორისო გამოცდილების მიღება და მუშაობის დაწყება ევროპაში ქართველი იურისტისთვის რამდენად რთულია და რა წინააღმდეგობების გადალახვა მოგიწია?

იურისტისთვის ეს გზა ალბათ ყველაზე რთულია ბევრი მიზეზის გამო, პირველ რიგში, განსხვავებული იურისდიქციებიდან გამომდინარე. კონტინენტურ ევროპულ ქვეყნებში უცხო ქვეყანაში მიღებული საბაკალავრო განათლება, არ გვაძლევს შესაძლებლობას ევროპაში გავხდეთ კვალიფიციური იურისტები, მიუხედავად მაგისტრატურის გავლისა.

ნიდერლანდებში ადვოკატი მხოლოდ მაშინ შეგიძლია გახდე, თუ ჰოლანდიურ ენაზე, ნიდერლანდებში, ადგილობრივი სამართლის სისტემის ფარგლებში მიიღებ საბაკალავრო განათლებას.

თუმცა გამოსავალი ყოველთვის არსებობს. საკორპორაციო იურიდიული სფერო, ის მიმართულებაა, რომელშიც საერთაშორისო განათლების იურისტებისთვის,  მცირე, მაგრამ, მაინც არსებობს შესაძლებლობები.

ეს ყველაზე დიდი სირთულეა, რომელსაც ემატება, ჰოლანდიური კომპანიების მოთხოვნა, რომ სამართლებრივი საქმიანობა ჰოლანდიურ ენაზეც შესრულდეს.

მესამე სირთულე კი სამუშაო ვიზასთან არის დაკავშირებული.

ამ ყველა წინააღმდეგობასთან გამკლავება არაერთხელ მომიწია.

შენი  კარიერის განმავლობაში თუ გქონია რაიმე უკუსვლა ან დაბრკოლება იმის გამო, რომ ქალი ხარ?

უკუსვლა არ მქონია, თუმცა იქიდან გამომდინარე, რომ ვარ დედა და ამ მხრივ ბევრი პასუხისმგებლობა მაქვს, პროფესიული მიზნის მისაღწევად გაცილებით გრძელი და რთული გზის გავლა მიხდება.  ამ ეტაპზე, მიწევს ჩემი 40-საათიანი (ხშირად მეტი) სამუშაო გრაფიკი შევუთავსო ბიზნეს ადმინისტრირების სამაგისტრო პროგრამას, ოჯახურ ვალდებულებებთან ერთად, რაც ძალიან მკაცრ დისციპლინას და გამძლეობას მოითხოვს.

შენი აზრით, როგორ შეიცვალა კორპორაციაში მუშაობა ბოლო 5 წლის განმავლობაში?

გლობალიზაციამ გააფართოვა საერთაშორისო ბიზნეს პროცესები, რამაც გამოიწვია მულტი-იურისდიქციული ტრანსაქციების ზრდა. შესაბამისად, გაიზარდა იურიდიული რისკები. ამ გარემოებების პარალელურად, მკაცრდება ადგილობრივი და საერთაშორისო რეგულაციები, რაც იურისტების კიდე უფრო მეტ ჩართულობას გულისხმობს.

ამ ორმა ურთიერთდაკავშირებულმა მოვლენამ გამოიწვია  ის, რომ ფინანსურ სექტორში იურიდიული ფუნქციები ბიზნესწარმოების განუყოფელი ნაწილი გახდა. ვფიქრობ, თუნდაც 7-10 წლის წინ ფინანსურ სექტორში იურიდიული მიმართულება უფრო მეტად იყო დაშორებული ბიზნეს პროცესებს. დღეს ნათელია, რომ ბიზნესის ერთ-ერთი მთავარი რისკი ბიზნესის სწორ სამართლებრივ მართვაშია.

ამას გარდა, გაჩნდა ძალიან ბევრი ვიწრო იურიდიული სპეციალიზაცია, როგორიც არის მაგალითად, მდგრადი განვითარების იურიდიული ექსპერტი, ენერგეტიკის იურისტი, (ინფრასტრუქტურული) მშენებლობის იურისტი, მონაცემთა დაცვის იურისტი და ა.შ. რეგულაციები იმდენად მკაცრდება, რომ ხშირად დიდ კორპორაციებს უწევთ, რომ ერთი ადამიანის იურიდიული რესურსი მთლიანად ერთ კონკრეტულ რეგულაციასთან სამართლებრივი უზრუნველყოფისკენ მიმართონ. ასეთია, მაგალითად, დღეს ევროკავშირის მდგრად დაფინანსებასთან დაკავშირებული რეგულაცია (EU Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR)).

როგორია შენი უახლოესი, შორეული გეგმები და მიზნები?

ვცდილობ, ყურადღება გავამახვილო ამჟამინდელ საქმიანობაზე და მოვლენებს წინ არ გავუსწრო. ჩემი სფერო იმდენად საინტერესოა, რომ უახლოესი გეგმა არის ჩემი პროფესიული ცოდნის და უნარების გაღრმავება ჩემს საქმიანობაში.

შორეული მიზნები, დიდი ალბათობით, უკავშირდება პროფესიულ წინსვლას განვითარებადი ეკონომიკის სფეროში, ფინანსურ სექტორში. თუ ეს სფერო თუნდაც 10-15 წლის შემდეგ შეინარჩუნებს თავის მიზანს და ისევ ხელს შეუწყობს განვითარებად ქვეყნებს, მე ვისურვებდი, რომ ამ პროცესებთან რაც შეიძლება ახლოს ვიყო.

რა რჩევას მისცემდი ახალგაზრდა გოგოებს, რომლებიც  სამართლის მიმართულებით აპირებენ კარიერის დაწყებას?

პირველ რიგში, ვურჩევდი კარგად გაიცნონ საკუთარი თავი, შესაძლებლობები, სისუსტეები და მისწრაფებები, რომ დარწმუნდნენ რამდენად არის საკორპორაციო იურიდიული სფერო მათ უნარებთან და ღირებულებებთან თანხვედრაში.

ეს საქმე საინტერესო, თუმცა ძალიან შრომატევადია. მაგალითად, ასობით გვერდიანი რეგულაციების გააზრება, საკორპორაციო პოლისების და პროცედურების შექმნა, მრავალგვერდიანი ხელშეკრულებების ანალიზი, შედგენა, სამართლებრივ მემორანდუმებზე მუშაობა, თუ კომპლექსურ ბიზნეს მოლაპარაკებებში მონაწილეობა. ეს პროფესია მოითხოვს ძალიან მკაცრ დისციპლინას, და გონებრივ მზადყოფნას უწყვეტი ანალიზისთვის. რაც მთავარია, ამ პროფესიის იურისტებს მოეთხოვებათ მარტივ, ბიზნეს ენაზე ვერბალურად და წერილობით განმარტონ კომპლექსური სამართლებრივი საკითხები.

ასევე, საკორპორაციო იურიდიული სფერო იქნება, თუ არა საინტერესო, ეს სრულიად დამოკიდებულია იმაზე, თუ რომელ ინდუსტრიაში და როგორი საკორპორაციო კულტურის მქონე კომპანიაში გიწევს მუშაობა; რა არის ამ კომპანიის ბიზნეს სტრატეგია; რა ღირებულებებს ეფუძნება მისი საკორპორაციო მართვის სისტემა; აქვს თუ არა კომპანიას მხოლოდ კომერციული მიზანი (დამფუძნებელთა ქონების მაქსიმიზაცია), თუ მისი მიზანია, ასევე, ემსახუროს საზოგადოებისთვის სასარგებლო საქმეს.

დღეს ახალგაზრდების მოზიდვა საერთაშორისო ბაზარზე რთულია, რადგან მხოლოდ კომერციული სარგებლით და მაღალი ხელფასით მაღალკვალიფიციურ და მოტივირებულ კადრს ვერ დააინტერესებ. ახალგაზრდებისთვის მნიშვნელოვანია, კომპანიის გაცხადებული საზოგადოებრივი მიზანი და ის, თუ რომელ სასარგებლო საქმეს ემსახურება კომპანია; როგორია მისი ბიზნეს ეთიკა და საზოგადოებრივი პასუხისმგებლობა.  ამ მხრივ შეიცვალა დასაქმების კულტურა. 5 წლის წინ გასაუბრების პროცესი ჰგავდა სტანდარტულ ინტერვიუს, რომლის დროსაც კანდიდატი ცდილობდა თავი მოეწონებინა დამსაქმებლისთვის და ეპასუხა ყველა დასმული კითხვისთვის. დღეს, გასაუბრება დიალოგია, სადაც ორივე მხარე თანაბრად ცდილობს ურთიერთდაინტერესებას. ახალგაზრდებს ვურჩევდი, რომ თამამად დასვან კითხვები კომპანიის სტრატეგიაზე, პროცესებზე და საქმიანობაზე.

ასევე, თუ ამ პროფესიას აირჩევენ, ჩემი რჩევა იქნება, პრაქტიკული და თეორიული ცოდნის დაგროვებასთან ერთად,  ადრეული ასაკიდანვე თვალი ადევნონ ბიზნესის სხვადასხვა მიმართულებას, რომ მათთვის საინტერესო სფერო აღმოაჩინონ.

მთავარი მინიშნება კი ალბათ ის არის, რომ ისეთ ბიზნესს დაუკავშირონ თავიანთი იურიდიული საქმე, რომლის მიზნებიც მათ ინდივიდუალურ მიზნებს და ღირებულებებს ემთხვევა, რადგან ღირებულებათა თანხვედრის გარეშე ასეთი შრომატევადი და საპასუხისმგებლო საქმის შესრულება ძალიან რთულია.